باغداری برای نسل نو (1)
قلمه زدن
یکی از روشهای تکثیر گیاهان و درختان، قلمهزنی است. این روش، هرچند ساده برای کاربران به نظر میرسد، دارای معایبی است و اجرای آن نیازمند رعایت شرایط خاصی است. در این مقاله، به شما روشهای مختلف قلمهزنی، انواع گیاهان قابل تکثیر با این روش، و نکات کلیدی که باید هنگام قلمهزنی مد نظر داشته باشید را آموزش خواهیم داد. پس لطفاً تا پایان مطلب همراه ما باشید.
قلمه زدن چیست؟
قلمهزدن به فرایندی گفته میشود که در آن بخشی از گیاه مادری مانند ساقه، ریشه یا برگ را جدا کرده و برای تکثیر استفاده میکنیم. بخشهای جدا شده باید بسته به نوعشان در شرایط خاصی برای ریشهزایی قرار گیرند و پس از ریشهدار شدن، در بستر کشت مناسب کاشته شوند.
گیاهی که از قلمه به دست میآید را نهال قلمهای مینامند. روش قلمهزنی برای تکثیر بسیاری از گیاهان و درختان مثمر و غیرمثمر مناسب است، اما هر نوع گیاه و درختی نیاز به روش خاصی دارد. در ادامه، انواع روشهای قلمهزنی و گیاهانی که با این روشها تکثیر میشوند را آموزش خواهیم داد.
روشهای قلمه زدن
همانطور که قبلاً ذکر شد، در روش قلمهزنی از اجزای مختلف گیاه مادر استفاده میشود و انتخاب اندام مناسب برای هر گیاه اهمیت دارد. در این بخش، روشهای مناسب قلمهزنی برای تکثیر را تعریف کرده و آنها را در یک جدول ارائه خواهیم داد.
فواید قلمه زدن
هنگام خرید نهال و بازدید از نهالستانها، ممکن است با انواع درختانی مواجه شوید که به عنوان نهالهای قلمهای معرفی میشوند. دلیل استفاده نهالستانها از این روش تکثیر، به مزایای آن برمیگردد. در ادامه، به برخی از مهمترین فواید روش قلمهزنی اشاره خواهد شد:
- سرعت بالا در تکثیر:
این روش تکثیر نسبت به دیگر روشهای تکثیر نهال، سریعتر است. برای مثال، استفاده از قلمه برگ، یکی از سریعترین روشهای تکثیر برای گلهای زینتی به شمار میرود.
- هزینه پایین:
هنگامی که به نهالستانها یا مراکز فروش نهال مراجعه میکنید، متوجه خواهید شد که قیمت نهالهایی که از طریق روش قلمه تکثیر شدهاند، پایینتر است، زیرا هزینههای این روش تکثیر کمتر میباشد.
نکات کلیدی در مورد تکثیر قلمهها و کاشت نهالهای قلمهای عبارتند از:
هنگام تکثیر قلمه، باید توجه داشت که آفات و بیماریهای موجود در پایه مادری ممکن است به قلمه منتقل شوند. به عنوان مثال، بیماریهای نماتدی ریشه از طریق پیوند ریشه و بیماریهای ویروسی از طریق پیوند برگ، ساقه و جوانه به راحتی منتقل میشوند. بنابراین، در زمان قلمهزنی، از سلامت پایه مادری اطمینان حاصل کنید یا نهال قلمهای را از نهالستانهایی تهیه نمایید که گواهی سلامت برای نهالهای خود ارائه میدهند.
یک نکته مهم دیگر در استفاده از نهال قلمهای این است که این نهالها باید حداکثر تا سن یک سالگی به زمین اصلی منتقل شوند تا در زمین جدید گیرایی و رشد بهتری داشته باشند.
قلمهزنی و ریشهدار کردن قلمهها:
برای قلمه زدن، استفاده از چاقو، قیچی و ابزار باغبانی استریل ضروری است. برش قلمهها باید به صورت مایل انجام شود و برای هر نوع قلمه، فصل و زمان مناسب باید مد نظر قرار گیرد.
برای ریشهزایی قلمهها، میتوانید از محلول هورمون ریشهزا استفاده کنید و قلمه را در مخلوطی از پرلیت و پیت ماس با نسبت برابر قرار دهید. اگر قلمه برگدار است یا ساقهاش سبز است، استفاده از سیستم مهپاش برای حفظ رطوبت و بهبود ریشهدار شدن توصیه میشود.
یکی دیگر از عوامل موثر در ریشهزایی سریع قلمهها، دمای مناسب است. بیشتر قلمهها باید برای ریشهدار شدن بهتر در دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری شوند. قلمههای برگدار نباید در دمای بالاتر قرار بگیرند، زیرا دمای بالا باعث از دست رفتن رطوبت بیشتر از طریق برگها میشود.
هنگام قلمهزنی، مطمئن شوید که از بخشهای جوان گیاه استفاده میکنید. برای قلمه برگ از برگهای جوان و برای قلمه ساقه از ساقههای جوان و حداکثر دو تا سه ساله استفاده کنید تا ریشهزایی به سرعت انجام شود.
اگر گیاه مادری پیش از قلمهزنی در شرایط محیطی دشوار قرار گرفته باشد، ذخیره کربوهیدرات در اندامها افزایش مییابد و در نتیجه قلمه گرفته شده سریعتر ریشه میدهد. برای دستیابی به این شرایط، باید از ورود گیاه به فاز گلدهی جلوگیری کرد، از کوددهی به گیاه خودداری کرد، نور محیط را افزایش داد و تا حد امکان رطوبت محیط را کاهش داد. تمام این موارد با ایجاد یک شوک جزئی در گیاه، ذخیره کربوهیدرات را افزایش داده و قلمه را برای ریشهزایی آماده میکند.
پس از قلمهزنی، بهتر است نوک ساقه یا برگ قلمهزده شده را با قارچکش کاپتان درمان کنید تا از پوسیدگی آن جلوگیری شود. بهترین بستر برای قلمههای چوبی معمولاً پرلیت و برای قلمههای برگی و تازه، کوکوپیت است.
فاکتورهای محیطی مانند نور، دما و رطوبت برای ریشهزایی قلمهها ضروری هستند و باید در شرایط ایدهآل باشند. برای ریشهدار کردن اکثر قلمهها، دمایی بین 25 تا 30 درجه سانتیگراد، رطوبت بیش از 70 درصد و شدت نور کمتر از 5000 لوکس میتواند به تولید هورمون اکسین در گیاه کمک کرده و ریشهزایی را افزایش دهد.
عوامل محیطی مانند نور، دما، و رطوبت برای ریشهزایی حیاتی هستند و باید در سطح بهینه قرار گیرند. برای ریشهزایی بیشتر قلمهها، دمایی بین 25 تا 30 درجه سانتیگراد، رطوبتی بیش از 70 درصد و شدت نوری کمتر از 5000 لوکس میتواند به تولید هورمون اکسین در گیاه کمک کرده و ریشهزایی را تقویت کند.
کلام آخر
آیا میدانستید که قلمهزنی یکی از آسانترین و سریعترین روشهای تکثیر نهالها است؟ با این حال، برای استفاده از این روش باید ابتدا از سلامت پایه مادری اطمینان حاصل کنید. همچنین، باید شرایط مهمی مانند فصل مناسب برای قلمهزنی، طول مناسب قلمه و رعایت بهداشت را در نظر بگیرید. سپس، قلمهها را در شرایط محیطی مناسب و بستر کشت مناسب قرار دهید و برای ریشهدار شدن صبر کنید. نهالهای تولید شده را تا سن یک سالگی به بستر یا زمین اصلی منتقل کنید تا بتوانند به خوبی با شرایط جدید سازگار شوند.